یک سوال اصلی که برای بسیاری از افراد عادی مطرح می‌شود این است که اتوکلاو دندانپزشکی چیست؟ اتوکلاو یکی از تجهیزات بسیار ضروری در بیشتر مراکز درمانی، بهداشتی و آزمایشگاهی است. از اتوکلاو برای استریل کردن تجهیزات مصرفی استفاده می‌شود که فرآیند استریل را بر مبنای فشار و دما انجام می‌دهد. در عین حال باید به این نکته نیز توجه داشت که برخی از تجهیزات پزشکی را نمی‌توان در داخل اتوکلاو قرار داد؛ چرا که نسبت به فشار و دمای بالا حساس هستند و احتمال تخریب آنها بالا است.
انواع اتوکلاو دندانپزشکی
با توجه به نوع ابزارآلات و تجهیزاتی که باید استریل شوند، اتوکلاوها به سه دستۀ کلی N، S و B طبقه بندی می‌شوند. این طبقه بندی با این هدف صورت گرفته که صحت عملکرد فرآیند استریلیزاسیون با توجه به نوع وسایل صورت پذیرد.
اتوکلاو کلاس N :
بر اساس استانداردهای موجود، این اتوکلاو می‌تواند تجهیزات جامد و بدون پوشش را استریل کند. به این ترتیب تضمینی برای استریل شدن وسایل پوشش‌دار، مثل پارچه ها، یا کاغذهای پزشکی و وسایل حفره دار و متخلخل وجود ندارد. این اتوکلاوها پمپ وکیوم ندارند و فقط با بالا بردن دما،استریل را انجام میدهند.
اتوکلاو کلاس S :
تجهیزاتی که در این اتوکلاو قرار می‌گیرند، توسط کارخانه سازنده مشخص شده اند. این اتوکلاو می‌تواند تجهیزات بدون پوشش جامد یا پوشش‌دار جامد، منسوجات، گاز تک لایه و وسایل سوراخ دار b را استریل کند. اتوکلاو کلاس S می‌تواند با پمپ وکیوم یا بدون آن تجهیز شود و دارای یک سیکل خشک نیز میباشد.
اتوکلاو کلاس B :
این نوع اتوکلاو می‌تواند تمام وسایل پوشش‌دار جامد و بدون پوشش، منسوجات، تجهیزات سوراخ دار مدل b و مدل a را استریل کند. اتوکلاوهای کلاس B دارای پمپ وکیوم قدرتمندی هستند که قادر است تا حدود 9- بار خلاء ایجاد کنند.
روش های استریل کردن تجهیزات در اتوکلاو دندانپزشکی
- استریلیزاسیون با استفاده از بخار (بخار داغ)
- استریلیزاسیون با استفاده از هوای خشک (گرمای خشک)
- استفاده از اتیلن اکساید
- روش پلاسما و...
ساختار اتوکلاو چگونه است؟
اتوکلاو دستگاهی است که به طور خودکار مواد را به وسیلۀ بخار تحت فشار قرار می‌دهد. با این روش تمامی میکروب ها، اعم از میکروب های معمولی و اسپورها از بین می‌روند.
نحوۀ عملکرد اتوکلاو دندانپزشکی
معمولاً اتوکلاو با پارامتر فشار تنظیم می‌شود. به عنوان مثال در یک بخار خالص و تحت فشار 2 بار، تجهیزات داخل خود را تا 134درجه سانتی گراد گرم می‌کند. ابتدا پمپ خلاء مراحل استریلیزاسیون را با ایجاد مکش انجام می‌دهد و هوای داخل محفظۀ اتوکلاو را تخلیه می‌کند. سپس بخار وارد محیط می‌شود.
همان طور که می‌دانید استریل کردن مواد متخلخل و منسوجات و ابزار بسته بندی که هوا در آنها محبوس است کار دشواری میباشد. لذا در زمان تخلیۀ محفظۀ دستگاه، هوای داخل محفظه و بسته‌ها به بیرون کشیده می‌شود و هر چه زمانی مکش بیشتر باشد، جایگزین شدن بخار تأثیرگذاری بیشتری خواهد داشت. هر چه فشار مکش افزایش پیدا می‌کند، خارج سازی هوا نیز سخت‌تر می‌شود. به همین دلیل دستگاه‌های خودکار امکان کم کردن فشار و وارد کردن بخار در چند مرحله را دارند که در این روش، بخار به صورت پی‌درپی جایگزین هوا می‌شود و راندمان بالاتری نسبت به تخلیه تنها دارد.
مواد مجاز به اتوکلاو شدن کدام است؟
به طور کلی تمامی مواد ضدعفونی و عفونی آلوده شده با عوامل بیولوژیک، مشتمل بر بقایای نمونه‌های محیط کشت تلقیح شده، سلول‌های انسانی، حیوانی و گیاهی، پاتوژن‌های رشد کرده، مواد آلوده به مدفوع انسانی یا حیوانی، فرآورده های خونی انسان و حیوان و … می‌توانند به وسیله اتوکلاو دندانپزشکی، اتوکلاو شوند.
مواد غیرمجاز به اتوکلاو شدن کدام است؟
موادی از قبیل داروهای سرطان زا، رادیوایزوتوپ ها، مواد شیمیایی قابل تبخیر، مواد شیمیایی سمّی و به طور کلی هر نوع مادۀ خطرناک دیگر که بر اثر حرارت تبخیر می‌شوند و کل محیط را آلوده و مسموم می‌‌کنند، نباید در داخل اتوکلاو قرار گیرند.
به طور کلی به این نکته توجه داشته باشید که مواد قابل اشتعال، مواد سمّی، مواد واکنش پذیر خورنده و مواد رادیواکتیو هرگز نباید اتوکلاو شوند.
مشاهده اتوکلاو آتریکو مدل بارن
پارامترهای عمدۀ دستگاه اتوکلاو دندانپزشکی
- حجم مکش هوا
- ابعاد و جنس محفظه
- چگونگی بارگذاری و کنترل دستگاه
- بازۀ دمایی
- پالس تزریق – تخلیه بخار VAC
- سیکل گرانشی و دمایی
- شرایط هشدار (نوع نشانگر)
- مدیریت داده (مثلاً رکوردر) و پرینتر
- چگونگی کار (خودکار یا دستی)
- فشار بخار و برق مورد نیاز
- ویژگی حفاظت از محیط زیست
- قیمت دستگاه و زمان تحویل
- ارسال، نصب و آموزش (رایگان/ غیر رایگان)
- استانداردها و گواهینامه ها (FDA، CE …)
- مدت گارانتی و چگونگی خدمات پس از فروش
ویژگی‌های فنی دستگاه‌های اتوکلاو دندانپزشکی
- سیکل‌های سریع که منجر به استریلیزاسیون سریع تجهیزات می‌شود
- کاربری آسان برای کاربر
- ارتقاء سطح پایش نتایج استریلیزاسیون برای تثبیت فرآیند مستندسازی
- طول عمر بالا و هزینه ی تعمیر و نگهداری کم
- پمپ خلاء برای جابجایی سریع هوا
- وضعیت آماده به‌کار به علت پیش گرم بودن اتوکلاو
- در دسترس بودن تمام قسمت‌های اتوکلاو برای سرویس و نگهداری دوره‌ای
- خدمات و سرویس مناسب و سریع
- داشتن استانداردها و تأییدیه های مورد نیاز
- دارای برنامه استریل با تنوع زمانی و دمایی
- داشتن کنترلر با قابلیت انجام کالیبراسیون و دقت بالا و دریافت دقیق نتایج استریلیزاسیون
- امکان نصب پرینتر برای تکمیل مستندات مربوط به هر سیکل با حسگر جداگانۀ دمای
- امکان پایش دما و فشار
- امکان کنترل سطح آب (قطع کار در صورت کمبود آب)
- دارای علائم هشدار دهنده در صورت خارج شدن دستگاه از شرایط استریل و قطع سیکل استریل
- محفظه، جداره و مولد با دوام بالا
- مجهز به میکروسوئیچ درب (در صورت باز بودن درب، سیکل شروع نمی‌شود)
- داشتن کنترلر دما که با بالا رفتن دما (بالاتر از شرایط استریل) سیکل را قطع می‌کند
- دارای شیر اطمینان که در صورت بالا رفتن فشار (بالاتر از شرایط استریل) سیکل را قطع می‌کند.
طرز چینش وسایل در اتوکلاو چگونه باید باشد؟
- بهتر است اوتکلاو به گونه ای طراحی شده باشد که وسایل از یک در داخل آن قرار گیرند و از در دیگری خارج شوند
- وسایل بهتر است به صورت عمودی داخل اتوکلاو قرار بگیرند تا بخار به آسانی بین آنها حرکت کند.
- وزن بسته ها نباید بسیار کوچک یا بسیار بزرگ باشد.
- پشت نوار تست تاریخ درج شود.
- به هنگام در آوردن پک‌ها از اتوکلاو باید کاملا خشک شده باشند.
- باید توجه شود که با دست مرطوب پک ها خارج نشوند.
نتیجه گیری
اتوکلاو دندانپزشکی دستگاهی است که با توجه به کارکرد و میزان امکاناتی که از آن انتظاردارید در انواع مختلفی تولید می‌شود. قیمت این دستگاه نیز به همین عوامل وابسته است. قبل از خرید اتوکلاو بررسی انواع، ساختار و نحوه‌ی عملکرد این دستگاه ضروری است.
برای کسب اطلاعات بیشتر با کارشناسان پتوس درارتباط باشید.
